Cơ Hội Việc Làm Trong Ngành Công Nghệ Thông Tin

Tuần trước, sinh viên trong lớp của tôi (Giáo sư Vũ) có biểu hiện mệt mỏi và lo lắng, vì thế, tôi hỏi họ có điều gì không thoải mái hay sao. Một sinh viên nói rằng: “Đó là vì tình hình kinh tế hiện nay, tất cả bọn em đều lo cho tương lai sau này vì bọn em sẽ tốt nghiệp sang năm mà (hiện tại) không có gì tốt cả.”

Tôi bảo với họ rằng: “Thầy có theo dõi thị trường lao động và thấy rằng dù có khủng hoảng tài chính, giá cả gia tăng, trong khi lượng mua bán thì lại giảm, nhưng việc tuyển người trong ngành phần mềm vẫn có những tín hiệu tốt. Điều các em sinh viên cần hiểu là các em phải có những kỹ năng mà thị trường đang cần đến. Ví dụ, có rất nhiều công việc cho những người làm phần mềm có kinh nghiệm xây dựng các ứng dụng không dây. Một nhu cầu lớn nữa là đối với những người có hiểu biết về các ứng dụng Hệ thống Thông tin như SAP hay PeopleSoft.”

Một sinh viên khác hỏi: “Nhưng làm thế nào chúng em có được những kỹ năng này, tại chúng chẳng được dạy trong trường học?”

Tôi trả lời các em sinh viên là: “Đúng là nhiều trường không có dạy những ứng dụng ‘Phần mềm Thương mại Có sẵn’ (Commercial Off The Shelf - COTS) nhưng tất cả các em đều đã học môn ‘Giới thiệu Hệ thống Thông tin Quản lý’ có nói về ERP (Enterprise Resource Planning), CRM (Customer Relations Management) và tất cả các em đều đã học nhiều lớp lập trình với các kỹ năng về Java và C++, (cũng như) các em đều biết Linux, Windows, Unix. Với những kỹ năng đó, các em đều có thể thiết kế và phát triển các ‘ứng dụng cho toàn doanh nghiệp’ như SAP, PeopleSoft.”

Tôi có thể thấy cả lớp đều thở phào. Nhiều sinh viên bắt đầu mỉm cười nói: “Chúng em không biết về điều đó, nhưng những môn đó đều học trong năm một và năm hai. Nên chúng em đã không nghĩ rằng những môn học đó là quan trọng.”

Tôi bảo với họ: “Vấn đề là ở chỗ đó; nhiều người trong số các em (ở đây) quên mất những gì đã học và cách áp dụng chúng vào nghề nghiệp sau này. Các em thử nghĩ cái gì là quan trọng khi đi làm trong ngành (phần mềm)? Nếu các em học hành không nghiêm túc và không nghĩ về việc sẽ sử dụng các kiến thức đã học ra sao (cho sau này) thì các em đã bỏ phí thời gian ở trường rồi. Kiến thức học được phải được dùng để xây dưng các kỹ năng. Có được các kỹ năng này, các em có thể làm được nhiều điều, đi được nhiều nơi, và làm được việc trong nhiều mảng chuyên môn. Ngày nay, có được các kỹ năng Công nghệ Thông tin là một yêu cầu trong nhiều nghề nghiệp, trong khi tất cả các em đều chuyên về ngành này cả. Nên về cơ bản, các em đã có lựa chọn đúng khi đã học đúng ngành và đúng lúc.”

Tôi tiếp tục nói: “Tháng trước, IBM có làm một điều tra với các sinh viên đại học. 80% trong số hơn 1,600 sinh viên được điều tra đã nói rằng họ biết họ sẽ bắt gặp những kỹ thuật mới cần phải học khi (bắt đầu) đi làm trong nghề. Hơn 50% sinh viên thì đang tìm cách cải thiện các kỹ năng kỹ thuật của họ trước khi tốt nghiệp. 75% những sinh viên ngành Quản trị, Tài chính, và Kế toán hiện đang học (thêm) những lớp về ‘Công nghệ Thông tin’ và xu thế này có lẽ sẽ tiếp tục phát triển trong vài năm đến. Phó Chủ tịch IBM, ông Mark Hanny tuyên bố: ‘Kết quả điều tra cho thấy ngày nay, hầu hết các sinh viên đều hiểu là họ cần có các kỹ năng kỹ thuật dù làm việc cho doanh nghiệp ở bất kỳ ngành nào. Sinh viên đang nhận ra rằng họ có thể tìm được những việc làm tốt nếu họ biết về Công nghệ Thông tin.’”

Cả lớp học tỏ ra thoải mái hơn nhiều. Một sinh viên nói (tiếp): “Nhưng chúng em chỉ chuyên hẳn về Công nghệ Thông tin. Thầy có nghĩ rằng chúng em cũng có cơ tìm được việc tốt không?”

Tôi trả lời với các sinh viên rằng theo một người bạn của tôi hiện là chủ một công ty phần mềm thì khủng hoảng (tài chính hiện nay) không có nhiều ảnh hưởng đến ngành phần mềm vì nhiều công ty vẫn đang tái thiết công việc kinh doanh của họ để giảm thiểu lãng phí, cắt giảm chi phí, và cải thiện hiệu suất nên hầu hết các công ty vẫn tiếp tục tuyển dụng những người làm phần mềm để tự động hóa các quy trình của họ. Một trong những kỹ năng mà anh bạn của tôi cần đến là về Cơ sở dữ liệu, Kho dữ liệu, và Khai mỏ Dữ liệu, mà anh vẫn gặp khá nhiều khó khăn để tuyển đủ người có trình độ cho 50 vị trí (đòi hỏi các kỹ năng) như vậy. Tôi tin rằng nhiều nghề nghiệp trong ngành Công nghệ Thông tin không bị ảnh hưởng bởi những khó khăn của nền kinh tế vì dù cho có gì xảy ra, các công ty toàn cầu vẫn phải hoạt động và vẫn cần làm những công việc như xây dựng kiến trúc phần mềm, thiết kế phần mềm, lập mạng máy tính và điều hành hệ thống, phân tích các yêu cầu phần mềm, quản trị cơ sở dữ liệu, kiểm thử phần mềm, và đảm bảo chất lượng. Tôi biết rằng nhiều công ty toàn cầu lớn không thể tuyển được những nhân công có các kỹ năng như vậy ở nước của họ, vì thế họ quảng cáo tuyển dụng những vị trí đó ở Trung Quốc, Ấn độ, và Đông Âu với hy vọng sẽ tuyển được những người có kỹ năng tốt. Có thể thấy là mọi công ty đều đang cố gắng cải thiện cách thức kinh doanh của họ, để “thúc đẩy” hoạt động kinh doanh của họ trong điều kiện kinh tế khó khăn, và (vì thế) họ cần tuyển nhiều người làm phần mềm hơn nữa để giúp họ phát triển các ứng dụng ERP, SCM, và CRM. Điều thú vị cần nêu lên là hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, những nghề nghiệp mà xã hội có nhu cầu lớn được đề cập đến ở đây hầu như chưa hề tồn tại ở thời điểm 10 năm về trước. Vì thế, tôi luôn ủng hộ việc các sinh viên tiếp tục học thêm những kiến thức mới, nếu còn đi học thì cần đọc nhiều hơn nữa về các kỹ thuật mới; nếu đã đi làm rồi thì cũng nên trở lại trường học thêm ít nhất một đến hai lần trong một năm, giúp đảm bảo luôn cập nhật các kỹ năng của mình. Học suốt đời là cách duy nhất để đảm bảo các bạn sinh viên sẽ có được các khả năng, kiến thức, và kỹ năng mà thị trường lao động cần đến.

Theo dõi thị trường lao động, tôi thấy rằng có rất nhiều việc làm mới trong lĩnh vực Web 2.0 khi ngày càng có nhiều công ty tham gia kinh doanh trên mạng và nhiều công ty tìm cách liên lạc với khách hàng qua những kênh mới. Ngày nay, các công ty thường tuyển những người có kiến thức kỹ thuật rộng có thể áp dụng vào nhiều mảng công việc, nhưng đồng thời cũng cần có hiểu biết chiều sâu trong một mảng chuyên môn nhất định nào đó. Những yêu cầu như vậy đã khiến các đại học như Carnegie Mellon triển khai giảng dạy các môn học “đa lĩnh vực” trong các trường Kỹ thuật, Khoa học Máy tính và Quản trị Kinh doanh của họ. Dù cho bạn có chuyên về Quản trị, Tài chính, hay Thương mại thì học thêm các môn Công nghệ Thông tin hiểu từ một tầm nhìn rộng, là một cách tiếp cận đúng đắn; nó giúp sinh viên hiểu về việc kỹ thuật được áp dụng ra sao trong các doanh nghiệp để giúp liên tục hóa các hoạt động kinh doanh. Nếu phân tích khủng hoảng tài chính (hiện nay), bạn sẽ thấy là nhiều công ty toàn cầu lớn, đặc biệt là các công ty không phải trong ngành ngân hàng hay sản xuất xe hơi, vẫn tiếp tục phát triển. Họ hiểu rằng một khi cuộc khủng hoảng này kết thúc, sẽ xảy ra cạnh tranh lớn giữa họ với nhau để chiếm lĩnh thị trường thế giới, vì thế họ chuẩn bị cho “cuộc chiến” đó và đó là lý do vì sao tôi thấy được có rất nhiều nhu cầu tuyển dụng cho IT. Theo kinh nghiệm lịch sử, thì so với các ngành nghề khác, ngành phần mềm luôn ít chịu ảnh hưởng từ các suy thoái hay khủng hoảng kinh tế; trừ giai đoạn “nổ bong bóng dot-com” trong những năm 1999-2001 khi chi tiêu cho IT đã chậm lại nhưng vẫn không giảm đi.

Là một chuyên gia phần mềm, tôi khá lạc quan về tình hình chung của thị trường lao động IT. Tôi nghĩ rằng khủng hoảng tài chính sẽ khiến nhiều việc phải chậm lại hay bị trì hoãn, nhưng đó chỉ là tạm thời vì nhiều công ty vẫn chủ yếu dựa vào công nghệ để tiến hành các công việc kinh doanh của mình.

CMU DuyTan

CMU Giúp Kiến Tạo Sản Phẩm Mang Tầm Nhìn Lớn

Khi Apple mới hình thành ý tưởng cho iPhone, Freddy Anzures, sinh viên tốt nghiệp từ Carnegie Mellon đã ở đó. Là một trong số ít những người được chọn ra để tham gia thiết kế sản phẩm mang tầm nhìn lớn này, gần đây, Anzures đã về thăm lại Carnegie Mellon để nói về những gì anh đã làm được sau khi tốt nghiệp.

“Tôi đã rất may mắn ở đúng chỗ và đúng lúc,” anh nói. “Để được chọn vào một số ít những người tham gia phát triển sản phẩm mang tính cách mạng này thật sự là một vinh dự lớn.”

Nhưng sau hậu trường, anh kể rằng đó là một quá trình cực nhọc với nhiều năm bí mật làm việc và vô số những đêm ngủ không đủ.

“Sự chăm chỉ làm việc của nhóm đã được bồi hoàn lại qua việc iPhone đã làm nên lịch sử và ảnh hưởng mà nó đã, đang và sẽ có đối với cả thế giới.”

Anzures bảo rằng vấn đề sắp xếp thời gian đóng vai trò quan trọng như thời còn đi học ở Carnegie Mellon. “Lên kế hoạch thời gian là tất cả,” anh giải thích. “Tôi đã rất may mắn khi lúc đó được học với những giáo sư có các công trình vĩ đại trong ngành phần mềm, và họ đã đưa các kinh nghiệm đó vào lớp học.” Anh ta cũng cho rằng anh đã may mắn được học cùng rất nhiều bạn học tài giỏi, những người luôn biết tìm hiểu, thí nghiệm, và vui chơi.

“Môi trường ở Carnegie Mellon là nơi cho phép tôi thử thách bản thân và thử nghiệm những ý tưởng ban đầu về chuyên ngành của mình,” Anzures nói về trường. “Tôi không chỉ lấy những lớp về thiết kế máy tính, mà cả các lớp về lịch sử nghệ thuật, quản trị kinh doanh, kỹ nghệ, phim ảnh, âm nhạc, triết học và tâm lý học. Những lớp học này không chỉ có ảnh hưởng lớn đến thành quả các dự án tôi làm sau này mà còn tác động đến cách nhìn của tôi trong việc giải quyết vấn đề một cách sáng tạo dưới nhiều góc độ khác nhau.”

Anzures là một nhà thiết kế trong nhóm Giao diện Người dùng ở Apple, nhóm có trách nhiệm thiết kế Mac OS X và iPhone.

“Chúng tôi làm và chơi trên những thứ mà các bạn làm và chơi,” Anzures nói.

Nghề Nghiệp Trong Công Nghệ Phần Mềm

Theo những nghiên cứu mới đây, Kỹ sư Công nghệ Phần mềm là một trong những nghề được dự đoán sẽ tăng trưởng nhanh nhất trong giai đoạn 2005-2025 với nhiều cơ hội cho những ứng viên có bằng Cử nhân Công nghệ Phần mềm, Quản trị Công nghệ Thông tin, và Khoa học Máy tính. Những sinh viên muốn theo đuổi nghề làm phần mềm phải có năng lực phân tích và giải quyết vấn đề tốt. Họ cũng phải có khả năng giao tiếp hiệu quả với các thành viên trong nhóm (làm phần mềm) cũng như với khách hàng. Do sẽ thường xuyên phải đối mặt với các công tác kỹ thuật cụ thể có liên quan đến công việc kinh doanh, họ sẽ phải quan tâm đến việc phát triển thêm các kỹ năng có liên quan đến ngành họ muốn làm việc cho. Ví dụ, nếu sinh viên muốn làm cho ngân hàng, họ sẽ cần có kiến thức về tài chính để có thể hiểu được những nhu cầu tin học của nhà băng. Hay nếu sinh viên muốn làm việc cho một công ty mạng máy tính, họ sẽ cần có kiến thức về Internet, các ứng dụng web và bảo mật mạng.

 

Dù cho Trung Quốc và Ấn Độ đào tạo ra rất nhiều kỹ sư Công nghệ Thông tin hàng năm, thế giới vẫn cần đến 2 đến 5 triệu Kỹ sư Công nghệ Phần mềm có tay nghề cao trong giai đoạn từ 2010 đến 2015.

Hầu hết các công ty thích (tuyển) những người xin việc có ít nhất một bằng Cử nhân cùng với kiến thức rộng về các hệ thống và kỹ thuật máy tính. Chuyên ngành điển hình cho nhân công làm phần mềm là Khoa học Máy tính nhưng trong những năm gần đây, Công nghệ Phần mềm và Quản trị Hệ thống Thông tin trở nên được ưa chuộng hơn vì người ta ngày càng chú trọng nhiều hơn về quy trình phần mềm, bảo mật máy tính, quản trị dự án; đặc biệt là trong những công ty tư vấn và làm phần mềm lớn. Những sinh viên tìm kiếm cơ hội việc làm trong ngành phần mềm có thể nâng cao cơ hội tìm việc bằng cách tham gia thực tập tại các công ty phần mềm. Những trãi nghiệm như vậy sẽ cho sinh viên nhiều kinh nghiệm và kiến thức hơn, thu hút nhiều chủ doanh nghiệp tìm tuyển họ. Ở Mỹ, hơn 80% sinh viên tham gia đi thực tập trong các tháng hè so với 42% ở Âu châu và 22% ở Á châu. Khả năng có thể làm việc ngay cả trước khi tốt nghiệp (và không cần đào tạo lại) của sinh viên Mỹ do đó cho họ nhiều lợi thế hơn khi kiếm việc ở các công ty phần mềm quốc tế.

Vì công nghệ luôn thay đổi nên các công ty luôn cần nhân công có các kỹ năng tiên tiến nhất, và do đó nhân công làm phần mềm phải cố gắng không ngừng học hỏi những kỹ năng mới nếu họ muốn tồn tại được trong ngành nghề năng động này. Để có thể bắt kịp với các kỹ thuật luôn thay đổi, nhân công làm phần mềm cần học thêm các chứng chỉ giáo dục thường xuyên hay phát triển chuyên môn, được cấp bởi các trường đại học và các tổ chức huấn luyện về phần mềm. Giáo dục thường xuyên thật ra không phải là mới nhưng nó được đặc biệt khuyến khích ở Mỹ với hơn 75% nhân công làm phần mềm tận dụng các khoản ngân sách của công ty để đi học tiếp, trong khi ở Âu châu, tỷ lệ đó chỉ là 45% ở Đức và ở các nước Scandinavia, và là thấp hơn 30% ở Pháp, Tây Ban Nha, và Ý. Ở hầu hết các nước châu Á, trừ Nhật và Nam Hàn, việc học suốt đời vẫn còn là một khái niệm khá mới mẻ với rất ít nhân công chịu tiếp tục đi học để nâng cao kỹ năng của mình.

Trong nền kinh tế toàn cầu, nhiều công ty phải tiếp nhận và tích hợp những kỹ thuật mới để phát huy tối đa hiệu năng của hệ thống máy tính trong công ty, vì thế họ cần đến các Kỹ sư Công nghệ Phần mềm để tạo ra những thay đổi đó. Nhu cầu cho Kỹ sư Công nghệ Phần mềm, những người có thể làm việc được trong các công ty toàn cầu hay đi lại làm việc ở nhiều quốc gia khác nhau đã tăng lên gấp mười lần so với vài năm trước đây. Theo nhiều nghiên cứu, hầu hết mọi quốc gia đều thiếu hụt nhân công làm phần mềm, và nhu cầu của cả thế giới ước tính vào khoảng 2 đến 5 triệu Kỹ sư Công nghệ Phần mềm từ 2010 cho đến 2015, dù cho Ấn Độ và Trung Quốc ‘sản xuất’ ra đến hơn 1 triệu Kỹ sư Công nghệ Phần mềm mỗi năm. Cơ hội thăng tiến của nhân công làm phần mềm chủ yếu tùy thuộc vào mức độ kinh nghiệm. Công việc cho những người mới vào nghề chủ yếu tập trung vào lập trình và kiểm thử, nhưng khi người làm có nhiều kinh nghiệm hơn, họ sẽ có thể tham gia vào việc thiết kế và xây dựng kiến trúc phần mềm. Sau cùng, họ có thể thăng tiến lên làm Trưởng Dự án, Trưởng Hệ thống Thông tin, hoặc Giám đốc Thông tin (CIO), nếu họ được huấn luyện hoặc có các kỹ năng về kinh doanh. Một số Kỹ sư Công nghệ Phần mềm với nhiều năm kinh nghiệm sẽ có cơ hội trở thành các Kỹ sư trưởng hoặc các cố vấn độc lập. Nhu cầu cho Kỹ sư Công nghệ Phần mềm sẽ tiếp tục gia tăng cùng với sự phát triển của hệ thống mạng (máy tính). (Đặc biệt,) Sự phát triển của các công nghệ Internet (gần đây) đã làm gia tăng nhu cầu cho các Kỹ sư Công nghệ Phần mềm có khả năng phát triển các ứng dụng Internet, mạng cục bộ, và World Wide Web. Tương tự, các hệ thống xử lý thông tin điện tử trong kinh doanh, viễn thông, chính phủ, và các môi trường khác cũng ngày càng trở nên phức tạp và cao cấp hơn. Việc triển khai, bảo mật, và cập nhật các hệ thống máy tính hay giải quyết vấn đề sẽ tạo ra nhiều nhu cầu hơn nữa cho các Kỹ sư Công nghệ Phần mềm trong mảng bảo mật thông tin. Những quan ngại về “an toàn thông tin mạng” (thực sự) đã khiến nhiều công ty tiếp tục đổ tiền ra để phát triển các phần mềm bảo vệ các hệ thống máy tính và các cơ sở vật chất điện tử khác của họ khỏi các tấn công (qua mạng). Sự phát triển của công nghệ này trong vòng 10 năm tới sẽ dẫn đến sự gia tăng nhu cầu cho các Kỹ sư Bảo mật Mạng để thiết kế và phát triển các phần mềm và hệ thống có thể chạy được những ứng dụng mới cũng như tích hợp chúng vào các hệ thống cũ.

Tương tự như các thay đổi khác được tạo ra bởi sự toàn cầu hóa, vấn đề gia công phần mềm qua các quốc gia có chi phí thấp hơn có thể sẽ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của nhiều công việc làm Công nghệ Thông tin ở các quốc gia phát triển. Nhiều công ty có thể tìm cách cắt giảm chi phí bằng cách chuyển việc qua các quốc gia bên ngoài với mức lương tiền thấp hơn và những nhân công được đào tạo (với bằng cấp) cao (hơn). Các nghề nghiệp trong Công nghệ Phần mềm sẽ ít chịu ảnh hưởng hơn bởi việc gia công ra bên ngoài so với các nghề lập trình và kiểm thử, vì Công nghệ Phần mềm đòi hỏi sự sáng tạo và nhiều kiến thức cũng như kỹ năng cao về kinh doanh, khó có thế giao cho bên ngoài làm được. Hầu hết các Kỹ sư Công nghệ Phần mềm sẽ làm các việc như phân tích yêu cầu của người dùng, thiết kế, xây dựng kiến trúc, và bảo trì các phần mềm hay hệ thống cho công ty, và giải quyết các vấn đề phát sinh khác. Các Kỹ sư Công nghệ Phần mềm sẽ thường làm một phần việc trong một nhóm phát triển phần cứng, phần mềm, hay một hệ thống mới. (Hay) Một nhóm cốt lõi sẽ bao gồm các thành viên chuyên về công nghệ, tiếp thị, xí nghiệp, và thiết kế cùng làm việc với nhau cho đến khi sản phẩm được hoàn tất. Những Kỹ sư Công nghệ Phần mềm được các công ty tư vấn hay toàn cầu mướn sẽ phải bỏ thời gian đi lại nhiều nơi để gặp gỡ với khách hàng, hơn là chỉ ngồi lì trong công sở.

Mức lương cho Kỹ sư Công nghệ Phần mềm ở Mỹ trong giai đoạn 2008-2010 vào khoảng $60,000 đến $80,000 một năm tùy thuộc và chuyên môn và bằng cấp của họ. (Sinh viên từ các trường đại học hàng đầu của nước Mỹ thường có mức lương cao so với hơn sinh viên từ các trường cấp bang.) Bằng cấp cao hơn như Thạc sĩ hay kinh nghiệm lâu năm có thể đẩy mức lương lên thêm $10,000 nữa. Đối với các kỹ sư có thể đi lại nhiều, đặc biệt là đi nhiều nước trên thế giới, mức lương có thể lên đến $100,000 cho đến $150,000 một năm cho một người có bằng (Cử nhân) Công nghệ Phần mềm và 5 năm kinh nghiệm.